Na czym polega przejęcie długu?

Zgodnie z art. 519 § 2 Kodeksu cywilnego, przejęcie długu następuje wtedy, gdy osoba trzecia wstępuje w miejsce dotychczasowego dłużnika, który zostaje zwolniony z obowiązku spełnienia świadczenia. Aby jednak taka umowa była skuteczna, wymaga zgody wierzyciela.

Przejęcie długu jest czynnością prawną dwuczłonową – oznacza to, że do jej skuteczności nie wystarczy samo porozumienie między dotychczasowym dłużnikiem a przejmującym. Kluczowe znaczenie ma akceptacja wierzyciela.

Brak zgody wierzyciela a skuteczność umowy

Jeżeli wierzyciel nie wyrazi zgody na przejęcie długu, umowa o przejęciu długu jest bezskuteczna. W takiej sytuacji nie dochodzi do zwolnienia dotychczasowego dłużnika, a osoba trzecia, która zobowiązała się przejąć dług, ponosi odpowiedzialność wobec dłużnika na podstawie art. 392 Kodeksu cywilnego.

Przepis ten stanowi, że jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia, odpowiada wobec dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia. W praktyce oznacza to odpowiedzialność odszkodowawczą wobec dłużnika.

Przykład praktyczny – brak zgody wierzyciela

Dwóch wspólników spółki cywilnej – X i Y – zaciągnęło pożyczkę u osoby trzeciej, Z. Po pewnym czasie współpraca między wspólnikami się kończy. Ustalają, że Y przejmie całość zobowiązań i spłaci pożyczkę w całości. Zwracają się do wierzyciela Z o zgodę na przejęcie długu przez Y.

Jeżeli wierzyciel takiej zgody nie udzieli, umowę przejęcia długu uznaje się za niezawartą. Zobowiązanie wobec Z nadal obciąża oboje wspólników, a umowa między nimi (X i Y) wywołuje jedynie skutki wewnętrzne – Y ponosi odpowiedzialność wobec X za to, że wierzyciel nie będzie dochodził świadczenia od X.

Skutki dla dłużnika i osoby trzeciej

W sytuacji, gdy wierzyciel nie wyrazi zgody, a mimo to dłużnik spełni świadczenie (np. spłaci pożyczkę), po jego stronie powstaje szkoda. Osoba trzecia, która zobowiązała się przejąć dług, ponosi wówczas odpowiedzialność za tę szkodę wobec dłużnika.

Taka sytuacja jest szczególnie częsta przy podziałach majątku spółek cywilnych lub przy rozliczeniach po rozwodzie, gdy jeden z małżonków ma przejąć zobowiązania wspólne, ale brak jest formalnej zgody wierzyciela.

Podsumowanie – jak działa art. 519 i 392 Kodeksu cywilnego?

• Art. 519 K.C. – umowa o przejęcie długu wymaga zgody wierzyciela, aby była skuteczna.
• Art. 521 K.C. – jeśli wierzyciel odmówi zgody, osoba przejmująca dług odpowiada wobec dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał świadczenia.
• Art. 392 K.C. – w razie braku skutecznego przejęcia długu, między stronami powstaje tzw. umowa zwolnienia z długu przez osobę trzecią (odpowiedzialność odszkodowawcza).

W praktyce warto każdorazowo upewnić się, czy wierzyciel formalnie zaakceptował przejęcie długu, aby uniknąć ryzyka bezskuteczności czynności prawnej.

Pomoc prawna w sprawach zobowiązań i przejęcia długu

Przejęcie długu, zwolnienie z długu lub ustalenie odpowiedzialności między dłużnikami i osobami trzecimi to kwestie wymagające analizy konkretnej sytuacji. W takich przypadkach warto skonsultować się z profesjonalistką – radczynią prawną lub adwokatką, która oceni ryzyka i przygotuje właściwą dokumentację.