Przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku

Jak wskazywaliśmy w pierwszej części artykułu, aby wniosek o ustalenie nierównych udziałów był zasadny, należy wykazać łącznie dwie przesłanki:

• ważne powody,
• różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego.

W niniejszym wpisie skupiamy się na drugiej z nich – stopniu przyczynienia się małżonków do powstania majątku.

Na czym polega przyczynienie się do powstania majątku wspólnego

Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. Obejmuje to nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez małżonków, lecz także sposób gospodarowania nimi, racjonalność wydatków, a także zaangażowanie w prowadzenie gospodarstwa domowego i wychowanie dzieci.

Jak trafnie wskazywał J.S. Piątowski: „Przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego obejmuje również ich wspólną pracę dla dobra rodziny, a nie tylko wkład finansowy.” (Udziały małżonków, s. 291).

Dysproporcja w zarobkach a wniosek o ustalenie nierównych udziałów

Sama dysproporcja w zarobkach małżonków nie stanowi podstawy do przyjęcia, że wniosek o ustalenie nierównych udziałów jest zasadny. Jeżeli małżonek niepracujący lub zarabiający mniej wypełnia prawidłowo obowiązki rodzinne (art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), zajmuje się domem i wychowaniem dzieci, jego wkład jest równie istotny.

Rezygnacja z kariery zawodowej na rzecz rodziny nie może skutkować negatywnymi konsekwencjami przy podziale majątku. Małżonkowie mają prawo samodzielnie kształtować swoje relacje i podział obowiązków – jeden może zapewniać byt finansowy, drugi prowadzić dom i wychowywać dzieci. W takiej sytuacji ich przyczynienie się do powstania majątku pozostaje równoważne.

Alkoholizm a przyczynienie się do powstania majątku

Sam fakt, że jeden z małżonków cierpi na chorobę alkoholową, nie jest wystarczającą przesłanką do ustalenia nierównych udziałów. Choroba alkoholowa nie przesądza automatycznie o niewłaściwym wykonywaniu obowiązków zawodowych czy rodzinnych.

Aby taki argument był skuteczny, należy wykazać konkretne zachowania wpływające na majątek – np. trwonienie środków na alkohol, zaciąganie długów, brak zaangażowania w życie rodzinne czy uchylanie się od obowiązków. Samo istnienie choroby nie przesądza o różnym stopniu przyczynienia się do majątku wspólnego.

Darowizny a ustalenie nierównych udziałów

W praktyce sądowej pojawiają się przypadki, w których sąd ustala nierówne udziały, gdy głównym składnikiem majątku wspólnego jest darowizna przekazana przez rodzinę jednego z małżonków. Może to mieć miejsce, gdy drugi małżonek nie przyczyniał się w ogóle do powstania majątku, nie uczestniczył w życiu rodziny, trwonił zarobki lub prowadził tzw. „pasożytniczy tryb życia”.

W takich przypadkach przyjęcie równych udziałów byłoby sprzeczne z zasadą słuszności i sprawiedliwości, prowadząc do nieuzasadnionego uprzywilejowania jednej ze stron.

Ciężar dowodu

Zgodnie z art. 43 § 1–2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, istnieje domniemanie równego przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego. Oznacza to, że to małżonek żądający ustalenia nierównych udziałów musi udowodnić, że jego wkład lub wkład drugiego małżonka w powstanie majątku był różny.

Podsumowanie

Wniosek o ustalenie nierównych udziałów ma charakter wyjątkowy i wymaga solidnego uzasadnienia. Kluczowe jest wykazanie zarówno ważnych powodów, jak i różnego stopnia przyczynienia się małżonków do budowania majątku. Warto każdą sprawę analizować indywidualnie, z uwzględnieniem realiów życia małżeńskiego, podziału obowiązków i źródeł finansowania majątku.

Pomoc w sprawach o podział majątku

Kancelaria Brodniccy reprezentuje klientów w sprawach o podział majątku wspólnego, ustalenie nierównych udziałów, rozliczenia nakładów oraz zniesienie współwłasności. Dowiedz się więcej o naszej pomocy w sprawach rodzinnych.