Nieautoryzowane transakcje – jak odzyskać utracone środki?
Nieautoryzowane transakcje to obciążenia rachunku lub karty bez ważnej zgody płatnika.
Co do zasady dostawca usług płatniczych ma obowiązek niezwłocznie – najpóźniej do końca następnego dnia roboczego po zgłoszeniu – zwrócić kwotę takiej transakcji i przywrócić stan rachunku.
Kluczowe jest szybkie zgłoszenie i właściwa dokumentacja.
Czym są nieautoryzowane transakcje?
- Przelew wykonany przez osobę trzecią po uzyskaniu dostępu do bankowości.
- Obciążenia karty po kradzieży, zgubieniu lub sklonowaniu.
- Transakcje BLIK lub internetowe wyłudzone pod presją lub w wyniku phishingu.
- Wykorzystanie danych karty (PAN/CVV) bez wiedzy posiadacza.
Ustawa nie definiuje „nieautoryzowanej transakcji” wprost. Transakcja jest autoryzowana tylko wtedy, gdy płatnik wyraził zgodę (art. 40 UUP). Brak ważnej zgody = nieautoryzacja.
Jak chroni prawo? Obowiązek natychmiastowego zwrotu (D+1)
Zasada: w razie nieautoryzowanej transakcji dostawca płatnika niezwłocznie, nie później niż do końca dnia roboczego następującego po zgłoszeniu, zwraca kwotę transakcji i – w razie potrzeby – przywraca saldo rachunku (art. 46 UUP).
Ciężar dowodu: to dostawca musi wykazać autoryzację transakcji lub umyślne/rażąco niedbałe działanie użytkownika (art. 45 w zw. z art. 46 UUP; por. PSD2 art. 73–74).
Terminy: „bez zbędnej zwłoki” i 13 miesięcy
Zawiadomienie powinno być dokonane bez zbędnej zwłoki po stwierdzeniu nieprawidłowości. Roszczenia wobec dostawcy co do zasady wygasają po 13 miesiącach od obciążenia rachunku (art. 44 UUP).
W praktyce zbyt późne zgłoszenie może ograniczyć ochronę. Warto złożyć reklamację natychmiast (kanał elektroniczny + pismo).
Najczęstsze schematy oszustw
- „Na pracownika banku” – nakłanianie do instalacji aplikacji zdalnego pulpitu lub podania kodów autoryzacyjnych.
- Fałszywe SMS/e-maile (dopis do przesyłki, blokada konta) z linkiem do fałszywej bramki.
- Fikcyjne inwestycje/krypto – „konsultanci” przejmują zdalnie urządzenie i środki.
- Kradzież danych karty i transakcje CNP (card-not-present) bez wiedzy posiadacza.
Co zrobić po wykryciu nieautoryzowanej transakcji? (checklista)
- Zablokować instrument (karta/BLIK) i zmienić hasła.
- Zgłosić reklamację do banku (bankowość elektroniczna + pismo PDF; zachować potwierdzenie i numer sprawy).
- Opisać zdarzenie (daty, kwoty, kanał, zrzuty ekranu, logi powiadomień).
- Złożyć zawiadomienie do organów ścigania (opcjonalnie – kopię do banku).
- Monitorować odpowiedź banku; w razie odmowy – wezwać do zapłaty i rozważyć pozew.
Bank nie może uzależniać zwrotu środków od wcześniejszego zgłoszenia na Policję ani „wstrzymywać” zwrotu na czas własnych analiz – zwrot powinien być dokonany w terminie D+1, z wyjątkami z ustawy.
Kiedy zwrot może nie przysługiwać wprost?
- Umyślność lub rażące niedbalstwo po stronie użytkownika (np. świadome ujawnienie kodów, instalacja złośliwego oprogramowania mimo wyraźnych ostrzeżeń).
- Przekroczenie terminu – zgłoszenie po 13 miesiącach od obciążenia rachunku.
Ocena „rażącego niedbalstwa” jest restrykcyjna i obciąża bank. Samo użycie poprawnych danych logowania lub poprawny 3-D Secure nie dowodzi autoryzacji.
FAQ
Ile czasu ma bank na zwrot środków?
Co do zasady – do końca następnego dnia roboczego po zgłoszeniu (D+1), z przywróceniem salda rachunku (art. 46 UUP).
Czy środki odzyska się w każdym przypadku?
Zasadą jest zwrot i ciężar dowodu po stronie dostawcy. Wyjątki: umyślność/rażące niedbalstwo użytkownika lub zgłoszenie po 13 miesiącach.
Czy kancelaria prowadzi spory sądowe?
Tak. Prowadzona jest zarówno procedura reklamacyjna, jak i postępowania sądowe przeciwko bankom i innym dostawcom usług płatniczych.
Gdzie szukać wsparcia i wiedzy?
- Usługi: spory płatnicze i bankowe (wewnętrzny)
- Wygrane sprawy (wewnętrzny)
- UOKiK – nieautoryzowane transakcje (zewnętrzny)
- Rzecznik Finansowy – Q&A (zewnętrzny)
Podstawa prawna (wybór)
- Ustawa o usługach płatniczych: art. 40 (autoryzacja), art. 42 (obowiązki użytkownika), art. 44 (termin 13 miesięcy), art. 46 (zwrot w D+1, ciężar dowodu).
- Dyrektywa PSD2: art. 73–74 (odpowiedzialność dostawcy i płatnika).
Umów konsultację
