Sankcja kredytu darmowego (SKD) – wnioski z ogólnego oświadczenia Rzecznika Finansowego z 1 grudnia 2025 r.
Ogólne oświadczenie Rzecznika Finansowego z 1 grudnia 2025 r. dotyczące sankcji kredytu darmowego, dostępne na stronie Rzecznika Finansowego (pełna treść dokumentu), odnosi się do stosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim i porządkuje kluczowe zagadnienia sporne widoczne w praktyce sądowej, w tym rozumienie pojęcia naruszenia obowiązków informacyjnych, sposób liczenia rocznego terminu na złożenie oświadczenia oraz znaczenie prawidłowego określenia całkowitej kwoty kredytu i RRSO. Choć oświadczenie nie ma charakteru wiążącej wykładni prawa, stanowi istotny punkt odniesienia dla sporów dotyczących SKD.
1. Charakter i funkcja ogólnego oświadczenia Rzecznika Finansowego
Rzecznik Finansowy wskazuje, że celem ogólnego oświadczenia jest przedstawienie jednolitego stanowiska interpretacyjnego w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego, które może być wykorzystywane w postępowaniach sądowych jako uporządkowana argumentacja prawna. Dokument został opublikowany jako materiał o charakterze ogólnym i nie zastępuje wiążących rozstrzygnięć sądowych
(oświadczenie RF – PDF).
W praktyce oznacza to, że oświadczenie nie przesądza o zasadności zastosowania sankcji w indywidualnej sprawie, lecz wskazuje kierunek wykładni przepisów i identyfikuje najczęściej występujące problemy interpretacyjne.
2. Pojęcie „naruszenia” w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim
Jednym z kluczowych elementów oświadczenia jest szerokie ujęcie pojęcia naruszenia obowiązków informacyjnych. Rzecznik Finansowy wskazuje, że przesłanką zastosowania sankcji kredytu darmowego może być nie tylko całkowity brak wymaganej informacji w umowie, ale również jej podanie w sposób błędny, niepełny lub wprowadzający w błąd.
Oznacza to, że ocena umowy nie ogranicza się do formalnej obecności określonych danych, lecz obejmuje także ich poprawność oraz zgodność z ustawowym standardem informacyjnym.
3. Czy konieczne jest badanie wagi naruszenia
Rzecznik Finansowy przyjmuje, że konstrukcja art. 45 ustawy nie przewiduje stopniowania naruszeń według kryterium ich istotności lub wpływu na interes konsumenta. Co do zasady samo stwierdzenie naruszenia obowiązków informacyjnych może prowadzić do zastosowania sankcji, przy czym w tle pozostaje możliwość wyjątkowego zastosowania art. 5 k.c.
Takie podejście ogranicza możliwość tworzenia przez praktykę sądową dodatkowych progów, które nie wynikają wprost z przepisów ustawy.
4. Roczny termin na złożenie oświadczenia o SKD
Istotna część oświadczenia dotyczy momentu rozpoczęcia biegu rocznego terminu, o którym mowa w art. 45 ust. 5 ustawy. Rzecznik Finansowy wiąże ten moment z wykonaniem umowy, rozumianym jako pełne wykonanie zobowiązań wynikających z umowy kredytu, również w sytuacji, gdy wykonanie następuje w drodze egzekucji.
Stanowisko to przeciwstawia się interpretacjom, które próbują wiązać początek biegu terminu z datą zawarcia umowy albo wypłaty środków, niezależnie od dalszego wykonywania zobowiązania.
5. Całkowita kwota kredytu a koszty kredytowane
Rzecznik Finansowy zwraca uwagę na konieczność odróżnienia środków oddanych do swobodnej dyspozycji konsumenta od kosztów kredytu. W ocenie RF całkowita kwota kredytu nie powinna obejmować kosztów kredytowanych, takich jak prowizja, jeżeli środki te nie są realnie dostępne dla konsumenta, lecz służą rozliczeniu wynagrodzenia kredytodawcy.
Nieprawidłowe ujęcie całkowitej kwoty kredytu może prowadzić do dalszych nieprawidłowości, w szczególności w zakresie wyliczenia RRSO.
6. RRSO i naliczanie odsetek od kosztów
Oświadczenie odnosi się również do praktyki naliczania odsetek od kosztów kredytowanych, wskazując, że taki model wpływa na wysokość całkowitego kosztu kredytu oraz na prawidłowość RRSO. W konsekwencji konsument może otrzymać informację, która nie oddaje rzeczywistego obciążenia wynikającego z umowy.
W sporach dotyczących SKD RRSO rzadko stanowi problem oderwany od konstrukcji umowy, najczęściej jest konsekwencją sposobu określenia kwoty kredytu i kosztów.
7. Kontekst prawa Unii Europejskiej
Rzecznik Finansowy odwołuje się do standardów wynikających z prawa Unii Europejskiej, akcentując informacyjną funkcję przepisów o kredycie konsumenckim. Kluczowe znaczenie ma to, czy konsument mógł na podstawie przekazanych informacji realnie ocenić zakres swojego zobowiązania.
8. Znaczenie oświadczenia dla praktyki
Ogólne oświadczenie Rzecznika Finansowego nie przesądza o zasadności sankcji w indywidualnych sprawach, lecz identyfikuje zagadnienia, które powinny być analizowane przy ocenie umów kredytu konsumenckiego, w szczególności w zakresie obowiązków informacyjnych, terminu na złożenie oświadczenia oraz poprawności danych finansowych.
Inne opracowania dotyczące sankcji kredytu darmowego
