Nordea Habitat §11a, który nie wyjaśniał mechanizmu kursów

Nordea Habitat i §11a: dlaczego „opis” nie wystarczył

W analizowanym wzorcu istotne znaczenie mają postanowienia dotyczące przeliczeń: przy wypłacie kredytu w PLN bank przelicza kwotę na CHF według kursu kupna z tabeli banku, a przy spłacie (gdy spłata następuje w PLN) stosuje kurs sprzedaży – również z tabeli banku. W praktyce oznacza to, że kluczowe elementy rozliczenia kredytu zależą od kursów ustalanych w tabeli tworzonej przez bank.

W umowach Nordea Habitat próbowano ten mechanizm „opisać” szerzej w części ogólnej, m.in. poprzez §11a. Taki zapis bywa przedstawiany jako definicja zasad tworzenia tabeli. Problem polega na tym, że nawet rozbudowana treść nie przesądza o przejrzystości, jeżeli nie daje kredytobiorcy obiektywnych, weryfikowalnych kryteriów pozwalających przewidzieć konsekwencje ekonomiczne i samodzielnie sprawdzić sposób wyliczeń.

„Tabela kursów” jako źródło swobody jednej strony

Jeżeli postanowienia umowy pozostawiają bankowi jednostronne kształtowanie kursu waluty właściwego do wyliczenia salda i rat, bez obiektywnych i sprawdzalnych kryteriów, powstaje ryzyko naruszenia równowagi kontraktowej. W tym obszarze istotne znaczenie ma uchwała Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2022 r., III CZP 40/22, akcentująca konieczność istnienia obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów oznaczenia kursu. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

W podobnym kierunku wypowiadał się Sąd Najwyższy w wyroku z 30 września 2020 r., I CSK 556/18, wskazując na problem zwrotów niedookreślonych i pozorności kryteriów, gdy z treści wzorca nie da się wywieść jednoznacznych reguł ustalania kursów.
Treść orzeczenia (SN)

Dlaczego to ma znaczenie także wtedy, gdy kredyt jest spłacany w CHF

W praktyce pojawia się argument, że spłata bezpośrednio w CHF „eliminuje” problem tabeli. To uproszczenie. Dla oceny zapisów kluczowe jest to, jakie uprawnienia i mechanizm przewidywała umowa, w tym w szczególności sposób ustalenia salda początkowego (powiązany z kursem kupna z tabeli banku przy uruchomieniu) oraz zasady kształtowania zobowiązania na przyszłość. Sam fakt technicznej formy spłaty nie przesądza o przejrzystości klauzuli przeliczeniowej ani o równowadze kontraktowej.

Nordea Habitat: co zwykle przesądza o ocenie postanowień umownych

1. Czy konsument mógł w chwili zawarcia umowy ocenić, jak ustalane będzie saldo w CHF i od czego zależy jego wysokość.
2. Czy umowa pozwala na weryfikację kursu z tabeli według jasnych, zewnętrznych kryteriów (a nie według pojęć, które nie mają operacyjnej definicji).
3. Czy opis mechanizmu kursowego ma charakter realny, czy jedynie pozorny (sprawia wrażenie „metodologii”, ale nie wyznacza granic swobody).
4. Czy bank rzetelnie przedstawił ryzyko kursowe, w tym wpływ wzrostu kursu nie tylko na ratę, lecz także na saldo zadłużenia w długim horyzoncie.

Podsumowanie

Wyrok w sprawie Nordea Habitat potwierdza, że rozbudowany zapis w rodzaju §11a nie rozstrzyga sprawy samą swoją objętością. Ocenie podlega to, czy mechanizm jest przejrzysty i weryfikowalny, a także czy nie przyznaje bankowi swobody, która w praktyce przerzuca na konsumenta nie tylko ryzyko kursowe, ale i ryzyko arbitralnego kształtowania parametrów rozliczeń.