Właściwość sądu i moment złożenia wniosku

Sprawy o rozwód należą do właściwości Sądów Okręgowych, przy czym wniosek o zabezpieczenie alimentów można złożyć już w pozwie, w odpowiedzi na pozew albo w toku postępowania aż do zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji; dopuszczalne jest złożenie go również w postępowaniu odwoławczym przed sądem apelacyjnym.

W praktyce wniosek powinien zostać złożony niezwłocznie, zwłaszcza gdy jedna ze stron opuściła wspólne mieszkanie i nie partycypuje w kosztach utrzymania dzieci; wówczas wniosek należy dołączyć do pierwszego pisma procesowego.

Elementy wniosku i uprawdopodobnienie roszczenia

Wniosek musi uprawdopodobnić roszczenie o zabezpieczenie alimentów; należy przedstawić wykaz kosztów utrzymania dzieci, w tym wydatki stałe związane z lokalem mieszkalnym, które dzieli się proporcjonalnie do liczby mieszkańców, a ponoszone koszty należy potwierdzić rachunkami lub innymi dowodami.

W uzasadnieniu należy wykazać potrzebę zabezpieczenia, tj. że drugi małżonek nie zaspokaja potrzeb dzieci wcale lub w stopniu niewystarczającym.

Podstawa prawna zabezpieczenia i relacja do art. 731 k.p.c.

W sprawach o rozwód sąd wydaje postanowienie o zabezpieczeniu alimentów na podstawie art. 753 § 1 k.p.c., zgodnie z którym zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej, a podstawą zabezpieczenia jest wyłącznie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.

Z kolei art. 753 § 2 k.p.c. stanowi, że sąd doręcza z urzędu stronom odpis postanowienia o zabezpieczeniu; w tej kategorii spraw nie stosuje się ogólnego ograniczenia z art. 731 k.p.c., zgodnie z którym zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

Pełny tekst przepisów dostępny jest w ISAP: Kodeks postępowania cywilnego – ISAP.

Tryb rozpoznania wniosku i praktyka sądowa

Sąd może wydać postanowienie o zabezpieczeniu na posiedzeniu niejawnym poza rozprawą lub po przeprowadzeniu rozprawy; praktyka sądów bywa zróżnicowana i zdarza się szybkie wyznaczanie terminu posiedzenia jawnego wyłącznie w celu rozstrzygnięcia wniosku o zabezpieczenie.

Wykonalność i egzekucja zabezpieczenia

Postanowieniu o zabezpieczeniu alimentów sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu, co umożliwia natychmiastowe prowadzenie egzekucji; pierwszeństwo ma dobro dzieci, rozumiane jako konieczność zapewnienia środków utrzymania bez zwłoki.

Zaskarżenie postanowienia o zabezpieczeniu

Jeżeli postanowienie wydano na posiedzeniu niejawnym, doręczane jest z uzasadnieniem i zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od doręczenia; jeżeli wydano je na posiedzeniu jawnym, należy w ciągu 7 dni złożyć wniosek o uzasadnienie, a po jego doręczeniu przysługuje 7 dni na zażalenie.

Zażalenie składa się do Sądu Apelacyjnego za pośrednictwem Sądu Okręgowego prowadzącego sprawę; sąd II instancji może uchylić, częściowo zmienić lub utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie, co może wydłużyć czas trwania postępowania rozwodowego.