Postępowanie nakazowe na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych banku

Banki mogą wystawiać wyciągi z ksiąg rachunkowych określające wymagalne zadłużenie na wskazany dzień. Taki wyciąg zawiera zwykle dane dłużnika, tytuł zobowiązania, wysokość zadłużenia z wyszczególnieniem kapitału, odsetek, opłat i prowizji oraz dalszych odsetek liczonych od dnia wystawienia.

Dokument powinien być podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku oraz opatrzony pieczęcią banku. Tak sporządzony wyciąg stanowi podstawę do dochodzenia roszczeń w postępowaniu nakazowym (art. 485 § 3 k.p.c.).

Do 2011 r. wyciągi z ksiąg rachunkowych banku miały moc dokumentów urzędowych (art. 95 ust. 1 Prawa bankowego), co dawało bankom znaczną przewagę procesową. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 r., sygn. akt P 7/09, uznał ten przywilej za niezgodny z Konstytucją w zakresie spraw przeciwko konsumentom, naruszający zasadę równości stron i ochrony praw konsumentów (art. 2 i 76 Konstytucji RP).

Wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym

Zgodnie z art. 485 § 3 k.p.c. sąd może wydać nakaz zapłaty, gdy bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych, jeśli spełnione są łącznie trzy warunki:

• wyciąg podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń majątkowych,
• wyciąg opatrzony pieczęcią banku,
• dołączony dowód doręczenia wezwania do zapłaty dłużnikowi.

Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym i wydaje nakaz zapłaty na podstawie przedstawionych dokumentów, nie badając zasadności żądania. Nakaz zapłaty ma moc tytułu zabezpieczającego, a po uprawomocnieniu staje się tytułem wykonawczym. Sąd nadaje mu klauzulę wykonalności z urzędu.

Postępowanie nakazowe na podstawie weksla

Banki często zabezpieczają swoje roszczenia wekslem, który przyspiesza i ułatwia egzekucję. Weksel stanowi bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty i może być sporządzony nawet odręcznie. Powszechnie stosowany jest weksel in blanco – podpisany przez dłużnika, lecz nieuzupełniony co do kwoty lub terminu płatności.

Weksel uzupełniany jest zgodnie z deklaracją wekslową, która określa sposób obliczania kwoty i termin zapłaty. W razie braku spłaty bank może dochodzić należności na podstawie weksla w postępowaniu nakazowym.

Wydanie nakazu zapłaty z weksla

Zgodnie z art. 485 § 2 k.p.c. sąd wydaje nakaz zapłaty, jeśli weksel jest prawidłowo wypełniony i nie budzi wątpliwości. W przypadku weksli in blanco należy dołączyć do pozwu już uzupełniony weksel, natomiast deklaracja wekslowa nie jest wymagana.

Na podstawie art. 492 § 3 k.p.c. nakaz zapłaty z weksla staje się natychmiast wykonalny po upływie dwóch tygodni od doręczenia, nawet jeśli pozwany wniesie zarzuty. Wstrzymanie wykonalności możliwe jest wyłącznie na wniosek pozwanego.

Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU)

EPU wprowadzone zostało 1 stycznia 2010 r. i prowadzone jest przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód XVI Wydział Cywilny. Postępowanie to umożliwia bankom i innym wierzycielom szybkie uzyskanie nakazu zapłaty w formie elektronicznej. EPU obejmuje sprawy z całego kraju i stosuje przepisy o postępowaniu upominawczym, niezależnie od wartości przedmiotu sporu.

Pozew składany jest elektronicznie, podpisywany podpisem kwalifikowanym i opłacany online. Postępowanie to jest tańsze i szybsze, ponieważ sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym, a wszystkie dokumenty funkcjonują w systemie informatycznym.

• uproszczony przebieg postępowania,
• niższe koszty i szybsze wydanie nakazu,
• elektroniczne nadanie klauzuli wykonalności.

Inne sposoby dochodzenia należności przez banki

Tradycyjną metodą pozostaje pozew w zwykłym postępowaniu sądowym. Choć jest to droga kosztowna i czasochłonna, banki sięgają po nią, gdy brak jest podstaw do wystawienia BTE, wyciągu z ksiąg czy weksla. Postępowanie zwykłe stosowane jest także w sprawach o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne, np. w ramach skargi pauliańskiej.

Bank może dochodzić swoich roszczeń również w postępowaniu karnym – w razie popełnienia przestępstwa, np. wyłudzenia kredytu. W takim wypadku bank może:

• wytoczyć powództwo cywilne w ramach procesu karnego (art. 62 k.p.c.),
• złożyć wniosek o naprawienie szkody (art. 46 k.k.),
• wnioskować o nawiązkę do 100 000 zł.

Podsumowanie

Banki dysponują szerokim katalogiem środków prawnych dochodzenia należności – od nakazu zapłaty na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych, przez weksel i e-sąd, po proces zwykły i środki karne. Wybór metody zależy od rodzaju sprawy i dostępnych dokumentów. Kolejny artykuł poświęcony zostanie analizie możliwych działań obronnych osób dochodzących swoich praw wobec banków.

O wcześniejszym etapie – bankowy tytuł egzekucyjny (BTE) – można przeczytać w pierwszej części serii.