Odszkodowania majątkowe. Szkoda na osobie – podstawy prawne i orzecznictwo
Podstawy prawne:
Art. 445 § 1 k.c. W wypadkach przewidzianych w art. poprzedzającym (w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Zadośćuczynienie pieniężne – wybrane orzecznictwo
1. Wyrok SN, sygn. I CR 438/69, z 24.02.1970 r.
Aczkolwiek do przyznania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.) nie jest niezbędne, aby rozstrój zdrowia spowodował trwałe następstwa chorobowe, ale nieznaczny i krótkotrwały rozstrój zdrowia nie stanowi dostatecznej podstawy żądania zadośćuczynienia.
2. Wyrok SN, sygn. II CR 535/70, z 15.12.1970 r.
Uderzenie pozostawiające jedynie zewnętrzny objaw w postaci zaczerwienienia tkanek ciała czy spowodowanie rozstroju zdrowia nie jest taką krzywdą, o jakiej mowa w art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c., a jedynie naruszeniem nietykalności cielesnej. Za samo zaś naruszenie nietykalności cielesnej zadośćuczynienie pieniężne poszkodowanemu nie przysługuje.
3. Wyrok SN, sygn. II CRN 89/95, z 22.11.1995 r.
Szkodą wynagradzaną z mocy art. 445 § 1 k.c. może być nie tylko powstanie nowego schorzenia, ale również istotne pogorszenie się dotychczasowego stanu zdrowia lub też wystąpienie albo nawet zaostrzenie się cierpień fizycznych wywołanych rozstrojem zdrowia.
4. Wyrok SN, sygn. II CK 531/03, z 29.09.2004 r.
Zadośćuczynienie należne osobie pokrzywdzonej deliktem ma na celu złagodzenie doznanych cierpień fizycznych i moralnych. Wysokość zadośćuczynienia musi zatem pozostawać w zależności od intensywności tych cierpień, czasu ich trwania, ujemnych skutków zdrowotnych, jakie osoba poszkodowana będzie zmuszona znosić w przyszłości.
5. Wyrok SN, sygn. I CK 410/02, z 21.10.2003 r.
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy wypłacone przez pracodawcę nie podlega odliczeniu od zadośćuczynienia pieniężnego przysługującego poszkodowanemu na podstawie art. 445 § 1 k.c.; powinno być jednak uwzględnione przy określaniu jego wysokości.
6. Wyrok SN, sygn. II CKN 458/99, z 09.08.2001 r.
Zakład ubezpieczeń był zobowiązany do wypłaty odszkodowania za szkodę na osobie mimo nieustalenia sprawcy szkody, który wszedł w posiadanie pojazdu w wyniku kradzieży – jeżeli ustalone zostały dane użytego przez niego pojazdu.
7. Wyrok SN, sygn. II UKN 681/98, z 10.06.1999 r.
Przy ocenie wysokości zadośćuczynienia za krzywdę należy uwzględniać przede wszystkim nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym.
8. Wyrok SN, sygn. I CK 131/03, z 30.01.2004 r. (OSNC 2005/2/40)
Powołanie się przez sąd przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego na potrzebę utrzymania jego wysokości w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji tego świadczenia.
9. Wyrok SN, sygn. III CK 392/04, z 22.06.2005 r. (niepubl.)
Utrata zdolności do pracy i możliwości samorealizacji oraz czerpania przyjemności z życia wywołuje silniejsze cierpienia psychiczne u osoby młodej niż u osoby w wieku dojrzałym. Na rozmiar krzywdy wpływa również stopień winy sprawcy – rażące zaniedbanie obowiązków uzasadnia zwiększenie zadośćuczynienia.
10. Wyrok SN, sygn. IV CSK 99/05, z 20.04.2006 r. (niepubl.)
W razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Kryteria oceny to m.in.: rodzaj naruszonego dobra, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność doznań, rokowania na przyszłość i stopień winy sprawcy.
11. Wyrok SN, sygn. IV CSK 80/05, z 10.03.2006 r. (OSNC 2006/10/175)
Uwzględnianie stopy życiowej społeczeństwa przy określaniu wysokości zadośćuczynienia nie może podważać jego kompensacyjnej funkcji.
12. Wyrok SN, sygn. I CSK 384/07, z 13.12.2007 r. (OSP 2009, z. 2, s. 138)
Okolicznością sprzeciwiającą się żądaniu wyłożenia z góry przez zobowiązanego sumy potrzebnej na koszty leczenia nie jest fakt, że poszkodowany objęty jest publicznym systemem opieki zdrowotnej.
13. Wyrok SO w Gliwicach, sygn. III Ca 1315/07, z 31.01.2008 r.
Przejściowy charakter dolegliwości nie wyłącza zasądzenia zadośćuczynienia, gdyż ma ono rekompensować doznaną krzywdę, nawet jeśli nie ma ona trwałego charakteru. Wysokość świadczenia musi być utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom społecznym.
14. Wyrok SN, sygn. IV CK 130/02, z 30.10.2003 r.
W razie ustalenia wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy uzasadnione jest przyznanie odsetek dopiero od dnia wyrokowania.
Opracował: dr Ryszard Brodnicki
