Aneks frankowy prawomocnie nieważny – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Aneks frankowy prawomocnie nieważny – tak zakończyła się sprawa kredytobiorców, którym aneks do kredytu złotowego przekształcił umowę w kredyt indeksowany do CHF. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację Santander Bank Polska, potwierdzając nieważność aneksu oraz interes prawny powodów mimo całkowitej spłaty kredytu.
Sprawa aneksu frankowego do umowy kredytu złotowego
Sporna czynność prawna dotyczyła aneksu, który przekształcał kredyt złotowy na cele mieszkaniowe w kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego. W treści aneksu bank określał go jako kredyt „denominowany”, mimo że konstrukcja faktycznie odpowiadała kredytowi indeksowanemu.
Kredytobiorcy zostali przekonani do zmiany rodzaju kredytu m.in. poprzez wskazywanie przez pracowników banku na niższe oprocentowanie oraz „atrakcyjność” kredytów powiązanych z kursem CHF. Jednocześnie podpisanie aneksu miało stanowić warunek udzielenia drugiego kredytu potrzebnego do sfinansowania inwestycji.
Co wynikało z aneksu?
- saldo kredytu w PLN zostało przeliczone na CHF według kursu ustalonego jednostronnie przez bank,
- kwota salda w CHF nie była elementem negocjacji – została narzucona przez bank,
- kredytobiorcy nie mieli realnego wpływu na warunki przeliczenia ani na wybór kursu,
- aneks zmienił charakter umowy z kredytu złotowego na kredyt indeksowany.
Czy kurs był negocjowany? Ocena Sądu Apelacyjnego
W toku postępowania bank argumentował, że kurs zastosowany w aneksie został indywidualnie uzgodniony z kredytobiorcami. Twierdził, że wskazana w aneksie wartość CHF była efektem negocjacji. Sąd Apelacyjny uznał jednak, że nie przedstawiono żadnych dowodów świadczących o jakimkolwiek procesie negocjacyjnym.
Kurs oraz saldo w CHF zostały ustalone jednostronnie przez bank, a kredytobiorcy mogli jedynie zaakceptować jego treść albo w ogóle nie podpisywać dokumentu, co – jak wskazano – wiązałoby się z odmową udzielenia dodatkowego finansowania.
Sąd Apelacyjny potwierdził, że:
- kurs nie był indywidualnie uzgadniany,
- bank posiadał pełną dowolność przy ustalaniu wartości przeliczeniowej,
- aneks został narzucony jako warunek uzyskania kolejnego kredytu,
- postanowienia aneksu naruszały równowagę kontraktową stron.
Kredyt spłacony, a interes prawny w ustaleniu – stanowisko sądu
Kredyt został całkowicie spłacony w 2016 r. Mimo to Sąd Apelacyjny uznał, że powodowie posiadają interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności aneksu. Podkreślono, że jedynie rozstrzygnięcie zawarte w sentencji wyroku usuwa wątpliwości co do ważności czynności prawnej oraz podstawy rozliczeń między stronami.
Stanowisko to jest zgodne z praktyką orzeczniczą – w licznych sprawach dotyczących kredytów całkowicie spłaconych sądy przyjmują, że niepewność co do skutków prawnych umowy uzasadnia interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności.
Wcześniejszy opis wyroku I instancji znajduje się tutaj:
Wyrok przeciwko Santander Bank.
- Rozstrzygnięcie: oddalenie apelacji Santander Bank Polska
- Skutek: aneks frankowy prawomocnie nieważny
- Podstawa: jednostronne ustalenie kursu i brak indywidualnego uzgodnienia postanowień
- Status: wyrok prawomocny
Znaczenie wyroku i wnioski praktyczne
Prawomocne stwierdzenie nieważności aneksu oznacza, że kredytobiorcy mogą dochodzić pełnego rozliczenia świadczeń pobranych przez bank – także wtedy, gdy kredyt został spłacony przed wielu laty. Wyrok potwierdza również, że bank nie może przekształcać kredytu złotowego w kredyt indeksowany w oparciu o kurs wyznaczony arbitralnie i bez negocjacji.
Najważniejsze skutki:
- aneks zmieniający kredyt PLN na CHF może zostać uznany za nieważny,
- spłata kredytu nie wyłącza interesu prawnego w ustaleniu nieważności,
- bank nie może narzucać kursu i salda bez negocjacji,
- prawomocne orzeczenie otwiera drogę do rozliczenia nienależnych świadczeń.
